فسخ قرارداد کار چیست و چه شرایطی دارد؟
فسخ قرارداد کار یکی از مهم‌ترین مباحث در حقوق کار است که به معنای پایان یک‌جانبه یا توافقی قرارداد میان کارگر و کارفرما است. شرایط فسخ قرارداد در قوانین کار به‌وضوح مشخص شده است تا از تضییع حقوق طرفین جلوگیری شود. این شرایط بسته به اینکه فسخ قرارداد از سوی کارفرما یا کارگر انجام شود، متفاوت خواهد بود. در ادامه به بررسی کامل شرایط فسخ قرارداد کار از سوی هر یک از طرفین می‌پردازیم.
فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما
کارفرما میتواند در برخی شرایط قانونی قرارداد کار را فسخ کند، اما این اقدام باید مطابق با قوانین کار و مقررات مربوطه باشد. مهم‌ترین دلایل و شرایط فسخ قرارداد کار از طرف کارفرما شامل موارد زیر است:
- تخلف کارگر از وظایف شغلی: اگر کارگر به‌صورت مکرر از انجام تعهدات شغلی خود سر باز زند یا در انجام وظایف خود کوتاهی کند، کارفرما حق فسخ قرارداد را دارد. البته در این شرایط، ابتدا باید اخطار رسمی به کارگر داده شود و مدارک مستند تخلف او ثبت گردد.
- نقض مقررات داخلی شرکت: اگر کارگر بارها و بهطور عمدی قوانین و مقررات داخلی شرکت را رعایت نکند، کارفرما میتواند قرارداد را فسخ کند. تخلفات ممکن است شامل عدم رعایت نکات ایمنی، بی‌انضباطی در محیط کار، تاخیرهای مکرر و… باشد.
- مشکلات اقتصادی و تعدیل نیرو: در صورت بروز مشکلات اقتصادی برای شرکت، کارفرما میتواند قرارداد برخی کارکنان را فسخ کند. البته این نوع تعدیل نیرو باید با رعایت حقوق و مزایای قانونی همراه باشد تا از بروز شکایات کارگری جلوگیری شود.
- عدم توانایی کارگر در انجام کار: اگر کارگر به دلیل بیماری یا حوادث ناشی از کار بهطور کلی از کارافتاده شود و دیگر نتواند وظایف خود را انجام دهد، کارفرما میتواند قرارداد را فسخ کند. در این حالت، کارگر تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار می‌گیرد و از حقوق و مزایای قانونی بهره‌مند خواهد شد.
- پایان مدت قرارداد یا انجام موضوع قرارداد: اگر قرارداد کار به‌صورت موقت یا برای انجام کار مشخص تنظیم شده باشد، پس از پایان مدت یا اتمام پروژه، قرارداد به‌صورت خودکار خاتمه مییابد و نیازی به فسخ جداگانه نیست.
فسخ قرارداد کار از سوی کارگر
در برخی شرایط، کارگر نیز میتواند به‌صورت قانونی اقدام به فسخ قرارداد کار کند. مهم‌ترین دلایلی که بر اساس آن‌ها کارگر حق فسخ قرارداد دارد، عبارتند از:
- عدم پرداخت حقوق و مزایا توسط کارفرما: اگر کارفرما بهطور مداوم حقوق و مزایای کارگر را پرداخت نکند، کارگر حق دارد قرارداد را فسخ کند. تاخیر در پرداخت حقوق یکی از مهم‌ترین دلایل شکایت‌های کارگری و ترک کار است.
- شرایط کاری نامناسب و ناایمن: اگر محیط کار غیربهداشتی، خطرناک یا ناایمن باشد و کارفرما نسبت به تامین وسایل ایمنی و استانداردهای بهداشتی بی‌توجهی کند، کارگر میتواند قرارداد را فسخ کند و از مراجع قانونی پیگیری نماید.
- تغییرات یک‌جانبه در شرایط کار: هرگونه تغییر یک‌جانبه در قرارداد کار مانند کاهش حقوق، افزایش ساعات کاری بدون توافق، تغییر ناگهانی وظایف شغلی، بدون رضایت کارگر، میتواند دلیلی برای فسخ قرارداد باشد.
- برخورد نامناسب و ناعادلانه کارفرما: اگر کارفرما با کارگر رفتار نامناسب، تبعیض‌آمیز یا غیرحرفه‌ای داشته باشد، کارگر میتواند اقدام به فسخ قرارداد نماید. این موضوع شامل مواردی مانند آزار و اذیت شغلی، بی‌احترامی یا ایجاد فشار بیش از حد در محیط کار است.
آیا کارفرما میتواند قرارداد کار را یک‌طرفه فسخ کند؟
فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در روابط کاری است. طبق ماده 27 قانون کار، کارفرما در شرایط خاصی میتواند قرارداد کار را به‌صورت یک‌طرفه فسخ کند، اما این اقدام نیازمند رعایت الزامات قانونی است.
مواردی که کارفرما میتواند قرارداد را فسخ کند:
- کوتاهی کارگر در انجام وظایف شغلی و تداوم عملکرد نامطلوب
- نقض قوانین و آیین‌نامه‌های انضباطی شرکت حتی پس از دریافت اخطار کتبی
در این موارد، کارفرما ملزم به دریافت تایید از شورای اسلامی کار یا سایر مراجع قانونی است. همچنین، باید تمامی مطالبات و حقوق معوقه کارگر را پرداخت کند. علاوه بر این، کارگر مستحق دریافت حق سنوات است که برابر با یک ماه حقوق برای هر سال سابقه کاری خواهد بود.
فسخ یک‌طرفه قرارداد نباید بدون دلیل موجه و مستند باشد؛ در غیر این صورت، کارگر میتواند از طریق مراجع قانونی اقدام کند. برای جلوگیری از مشکلات حقوقی، بهتر است قبل از تنظیم قرارداد کار و یا فسخ آن، از خدمات مشاوره و تنظیم قراردادهای کاری در رشت و سایر شهرها استفاده کنید تا از بروز اختلافات جلوگیری شود.
اگر در مورد فسخ قرارداد کار دچار چالش هستید، دریافت مشاوره تخصصی از ثبت گلسار میتواند به شما کمک کند تا از حقوق قانونی خود به بهترین شکل دفاع کنید.
آیا کارگر میتواند بدون اطلاع قبلی قرارداد خود را فسخ کند؟
کارگر میتواند قرارداد خود را به صورت یک‌طرفه فسخ کند، البته این امر شرایط خاصی دارد که باید به آن توجه شود. در قراردادهای کار دائم، کارگر قادر به استعفا است، مشروط بر اینکه حداقل یک ماه قبل از ترک محل کار، به صورت کتبی استعفای خود را به کارفرما اعلام کند. در صورتی که کارگر نظر خود را تغییر دهد، باید این تغییر را به صورت کتبی به کارفرما اطلاع دهد که این کار تنها تا 15 روز پس از اعلام استعفا امکان‌پذیر است.
غیبت بدون اطلاع قبلی از محل کار نیز به عنوان استعفا در نظر گرفته میشود، اما کارفرما میتواند آن را غیبت غیرموجه تلقی کرده و منجر به محرومیت کارگر از برخی حقوق و مزایای قانونی گردد. از سوی دیگر، فسخ قراردادهای کار موقت یا معین طبق ماده 25 قانون کار صورت می‌گیرد و باید به این ماده توجه ویژه‌ای داشت.
برای آگاهی بیشتر در خصوص شرایط قانونی و نحوه فسخ قرارداد، مطالعه مقاله راهنمای کامل تنظیم قرارداد کار رسمی میتواند مفید باشد. همچنین، اگر به فکر ثبت شرکت در رشت یا سایر شهرها هستید، این مقاله میتواند کمک کند تا از جنبه‌های قانونی قراردادهای کاری به بهترین نحو بهره‌برداری کنید.
فسخ قرارداد کار در شرایط خاص (فوت، بازنشستگی، از کارافتادگی)
فسخ قرارداد کار در شرایط خاص همچون فوت، بازنشستگی و از کارافتادگی، از جمله مواردی است که در قوانین کار پیش‌بینی شده و باید مطابق با ضوابط قانونی صورت گیرد. این شرایط معمولاً موجب پایان رابطه کاری میان کارفرما و کارگر میشود، اما هر یک از این موارد نحوه و شرایط خاص خود را دارند.
- فسخ قرارداد کار در صورت فوت کارگر: در صورتی که کارگر فوت کند، قرارداد کار به طور خودکار فسخ میشود. پس از فوت کارگر، کارفرما موظف است تمامی حقوق و مزایای معوقه کارگر را به وراث قانونی وی پرداخت کند. این امر شامل حقوق دستمزد، حق بیمه و سایر مزایای متعلق به کارگر در زمان حیات است.
- فسخ قرارداد در هنگام بازنشستگی: زمانی که کارگر به سن بازنشستگی می‌رسد و درخواست بازنشستگی خود را طبق مقررات قانونی به سازمان‌های مربوطه ارائه می‌دهد، قرارداد کار او فسخ میشود. در این شرایط، کارفرما باید تمامی حقوق و مزایای دوران خدمت کارگر را پرداخت کرده و کارگر از مستمری بازنشستگی برخوردار میشود.
- فسخ قرارداد کار در صورت از کارافتادگی: در صورتی که کارگر به علت بیماری یا حادثه‌ای دچار از کارافتادگی دائمی شود و قادر به ادامه کار نباشد، قرارداد کار فسخ میشود. در این صورت، کارگر میتواند از مزایای بیمه تامین اجتماعی و سایر حقوق قانونی خود بهره‌مند شود.
یکی از دغدغه‌های کارفرمایان پس از فسخ قرارداد کار، نحوه محاسبه مالیات حقوق و ارسال لیست آن به اداره مالیات است. اگر می‌خواهید با قوانین و جریمه‌های آن آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله صفر تا صد ارسال لیست مالیات حقوق: قوانین و جریمه‌ها را مطالعه کنید.
نحوه پیگیری حقوقی در صورت فسخ غیرقانونی قرارداد کار
فسخ غیرقانونی قرارداد کار میتواند عواقب جدی برای طرفین داشته باشد و به ضرر حقوق کارکنان یا کارفرمایان تمام شود. در صورتی که کارفرما یا کارگر بدون رعایت ضوابط قانونی و شرایط تعیین شده در قرارداد، اقدام به فسخ قرارداد نماید، طرف متضرر میتواند از طریق مراجع قانونی پیگیری‌های لازم را انجام دهد. این پیگیری‌ها معمولاً شامل مراجعه به اداره کار یا دادگاه‌های تخصصی برای اثبات فسخ غیرقانونی و درخواست جبران خسارات ناشی از آن است. از جمله این خسارات می‌توان به پرداخت حقوق معوقه، مزایا، پاداش‌ها و حتی خسارت‌های معنوی اشاره کرد که میتواند به‌صورت مالی یا از طریق حکم قضائی به طرف مقابل پرداخت شود.
حسابداران متخصص ثبت گلسار می‌توانند در محاسبه دقیق مطالبات مالی مانند حقوق معوقه و مزایا و همچنین در تنظیم مستندات مالی یاری رسانند. این همکاری نه تنها روند قانونی را تسهیل می‌کند بلکه از بروز مشکلات قانونی و مالی در آینده نیز جلوگیری خواهد کرد.
جمع‌بندی
فسخ قرارداد کار یک موضوع حساس و پیچیده در روابط کاری است که تحت تاثیر شرایط قانونی خاصی قرار دارد. این فرایند میتواند از سوی کارفرما یا کارگر به‌صورت یک‌جانبه یا توافقی صورت گیرد و هر یک از این حالات مستلزم رعایت اصول و ضوابط حقوقی مشخصی است. در صورت فسخ از سوی کارفرما، عواملی نظیر تخلف از وظایف شغلی، نقض مقررات داخلی شرکت، مشکلات اقتصادی یا عدم توانایی کارگر در انجام وظایف ممکن است به عنوان دلایل قانونی مطرح شوند.
از طرف دیگر، کارگر نیز در شرایطی نظیر عدم پرداخت حقوق و مزایا، محیط کاری نامناسب یا تغییرات یک‌جانبه در شرایط کاری، حق فسخ قرارداد را دارد. علاوه بر این، فسخ قرارداد در موارد خاصی همچون فوت، بازنشستگی یا از کارافتادگی نیز بر اساس مقررات قانونی صورت می‌گیرد. در نهایت، در صورت فسخ غیرقانونی قرارداد، طرفین می‌توانند از طریق مراجع قانونی اقدام به پیگیری حقوق خود کنند. آگاهی از جزئیات و شرایط قانونی فسخ قرارداد کار برای طرفین ضروری است تا از تضییع حقوق خود جلوگیری کرده و در مواجهه با چالش‌های احتمالی، بهطور موثر از حقوق قانونی خود دفاع کنند.
