مالیات بر گردش حساب بانکی چیست؟
اشخاص حقیقی و حقوقی که گردش مالی حسابهای بانکی آن‌ها از حد معینی فراتر رود، مشمول پرداخت مالیات میشوند. در این صورت، تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی الزامی است.
سازمان امور مالیاتی با بررسی حساب‌هایی که گردش غیرعادی دارند، میزان مالیات قابل پرداخت را تعیین می‌کند. لازم به ذکر است که این بررسی تنها حساب‌هایی را شامل میشود که دارای تراکنش‌های مالی قابل توجه باشند و تمامی حسابهای بانکی فرد را در بر نمی‌گیرد. در صورت شناسایی بدهی مالیاتی، مودیان موظف‌اند در مهلت مقرر نسبت به پرداخت آن اقدام کنند.
چرا دولت تراکنش‌های بانکی شما را بررسی می‌کند؟
در نظام مالیاتی کشور، تمامی فعالان اقتصادی موظفند درآمدهای خود را به صورت شفاف اعلام کرده و سهم قانونی دولت را به عنوان مالیات پرداخت نمایند. با این حال، برخی افراد یا موسسات با استفاده از روش‌های غیرمتعارف، از جمله ایجاد گردش‌های حساب پیچیده و غیرواقعی، سعی در پنهان‌سازی درآمدها و فرار از پرداخت مالیات دارند.
برای مقابله با چنین اقداماتی، سازمان امور مالیاتی بر اساس ماده 231 قانون مالیات‌های مستقیم، اختیار بررسی حسابهای بانکی با گردش مالی غیرعادی را دارد. این بررسی‌ها با دو هدف اصلی انجام میشود:
- تشخیص درآمدهای مشمول مالیات: در صورتی که تراکنش‌های بانکی نشان‌دهنده درآمدهای اظهار نشده باشد، سازمان مالیاتی می‌تواند نسبت به وصول مالیات متعلقه اقدام کند.
- پیشگیری از پولشویی: گردش‌های نامتعارف بانکی ممکن است نشانه‌ای از فعالیت‌های غیرقانونی باشد که سازمان با همکاری نهادهای نظارتی، آن‌ها را پیگیری می‌نماید.
این سازوکار نه‌تنها به عدالت مالیاتی کمک می‌کند، بلکه با افزایش شفافیت در نظام اقتصادی، از تخلفات مالی نیز جلوگیری می‌نماید. بنابراین، آگاهی از قوانین و پایبندی به آن، برای تمامی مودیان ضروری است. این آگاهی همچنین می‌تواند در زمینه‌هایی مانند معافیت مالیاتی یا جلوگیری از جریمه عدم ارسال اظهارنامه نقش حیاتی ایفا کند.
نرخ مالیات بر اساس تراکنش‌های بانکی
در نظام مالیاتی ایران، تنها آن دسته از تراکنش‌های بانکی که ماهیت درآمدی دارند، مشمول مالیات شناخته میشوند. این بدان معناست که صرف داشتن حساب بانکی یا انجام تراکنش‌های مالی، منجر به پرداخت مالیات نخواهد شد؛ مگر آنکه مبادلات انجام‌شده در چارچوب فعالیت‌های اقتصادی و تجاری فرد قرار گیرد و درآمدزا تلقی شود.
بر همین اساس، بانک‌ها از تاریخ 4 خرداد 1401 موظف به اجرای مقرراتی شدند که از سوی اداره کل مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم ابلاغ شده است. طبق این دستورالعمل، برای اشخاص حقیقی فاقد شغل از جمله بازنشستگان، مستمری‌بگیران و بیکاران، سقف گردش سالانه مشخصی تعیین شده که عبور از آن ممکن است مشمول بررسی‌های مالیاتی شود:
- بازنشستگان: حداکثر گردش مجاز سالانه 2 میلیارد تومان
- مستمری‌بگیران: سقف گردش تا 1 میلیارد تومان
- بیکاران: محدود به گردش مالی سالانه 500 میلیون تومان
چنانچه میزان واریز و برداشت این افراد از سقف‌های تعیین‌شده فراتر رود، سازمان امور مالیاتی ممکن است تراکنش‌های انجام‌شده را به عنوان درآمد مشمول مالیات تلقی کرده و مالیات متناسب با آن را مطالبه کند. در این شرایط، اثبات غیردرآمدی بودن تراکنشها بر عهده شخص مودی خواهد بود.
همچنین در مواردی که وجوه از طریق ابزارهای پرداخت بانکی مانند کارت‌خوان (POS) یا درگاه‌های اینترنتی به حساب شخص واریز شود، در صورت نبود مستندات کافی، مبالغ دریافتی به طور پیش‌فرض درآمد تلقی شده و مشمول مالیات خواهند بود. مالیات مربوطه نیز ممکن است به صورت خودکار محاسبه و کسر گردد.
در خصوص نرخ مالیاتی نیز، مقررات ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم اعمال میشود. به این صورت که:
- برای درآمد سالانه تا 50 میلیون تومان، نرخ مالیات 15 درصد
- بین 50 تا 100 میلیون تومان، نرخ 20 درصد
- و برای درآمد بیش از ۱۰۰ میلیون تومان، نرخ 25 درصد اعمال میشود.
در مورد اشخاص حقوقی (شرکتها و موسسات)، نرخ مالیات ثابت و معادل 25 درصد بر کل درآمد مشمول مالیات است.
این چارچوب قانونی با هدف شفاف‌سازی جریان‌های مالی، جلوگیری از فرار مالیاتی و رعایت عدالت مالیاتی اجرا میشود. البته در این مسیر، مسئولیت اثبات ماهیت تراکنشها بر عهده صاحبان حساب‌هاست؛ بنابراین نگهداری اسناد و مدارک مرتبط با مبادلات بانکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این میان، دریافت مشاوره مالیاتی در رشت و سایر شهرها می‌تواند به مودیان کمک کند تا با اطمینان بیشتری تراکنش‌های خود را مدیریت کرده و از بروز مشکلات مالیاتی جلوگیری کنند.
ساختار تراکنش‌های بانکی معاف از مالیات
در نظام مالیاتی، اگرچه بررسی حسابهای بانکی ابزار مهمی برای شناسایی درآمدهای پنهان محسوب میشود، اما نباید این تصور ایجاد شود که هر تراکنش مالی الزاماً مشمول مالیات است. واقعیت این است که بخشی از نقل‌وانتقالات بانکی، به‌ویژه آن‌هایی که درآمدی نیستند یا مالیات آن‌ها قبلاً پرداخت شده، از شمول مالیات خارج‌اند. با استفاده از خدمات مالی و مالیاتی در رشت و سایر شهرها، میتوانید به‌راحتی تشخیص دهید کدام نوع تراکنشها مشمول مالیات نیستند و چگونه مستندات لازم را برای اثبات آن‌ها فراهم کنید.
برای درک بهتر، تراکنش‌های بانکی معاف از مالیات را می‌توان بر اساس ماهیت آن‌ها به دو گروه اصلی تقسیم کرد:
تراکنش‌های دارای ماهیت درآمدی ولی معاف از مالیات یا با مالیات پرداخت شده
برخی از تراکنشها اگرچه به‌ظاهر درآمد محسوب میشوند، اما یا قبلاً مشمول مالیات بودهاند یا طبق قانون، از مالیات معاف شده‌اند. این گروه شامل موارد زیر است:
- درآمدهای مشمول مالیات پرداخت شده
- درآمدهای معاف یا با نرخ مالیاتی صفر مانند:
- درآمد حاصل از کشاورزی
- وجوه مربوط به وقف، ارث، هدایا و نذورات
- درآمدهای خیریه یا عام‌المنفعه مطابق با قوانین مربوطه
ویژگی اصلی تراکنش‌های غیر درآمدی
نمونه‌هایی از تراکنش‌های غیر درآمدی معاف از مالیات:
- پرداخت‌ها و دریافت‌های روزمره
- سود بانکی دریافتی از سپرده‌ها
- انتقال وجه بین حسابهای شخصی
- جابجایی وجوه بین شرکا و شرکتها
- دریافت و پرداخت مربوط به سرمایه‌گذاری سهامداران
- درآمد مشمول مالیات کسر شده از بورس
- برداشت‌های شخصی از حساب شرکت
- گردش‌های مالی مرتبط با وام یا وثیقه‌گذاری
- انتقال بین حسابهای دیگران بدون هدف تجاری
راهنمای مراحل پرداخت مالیات تراکنش‌های بانکی (کارت به کارت)
اگر پیامکی از سوی سازمان امور مالیاتی دریافت کرده‌اید که نشان می‌دهد برخی از تراکنش‌های بانکی شما مشمول مالیات شده‌اند، میتوانید بدون نیاز به مراجعه حضوری و تنها از طریق سامانه آنلاین این سازمان، فرآیند پرداخت را انجام دهید. برای این کار کافی‌ست مراحل زیر را به‌صورت پیوسته دنبال کنید.
در نخستین گام، وارد سایت رسمی سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی www.tax.gov.ir شوید. پس از ورود به صفحه اصلی، از منوی موجود گزینه «سایر خدمات مالیاتی» را انتخاب کنید. در میان خدمات ارائه‌شده، روی گزینه «پرداخت الکترونیکی مالیات» کلیک نمایید تا وارد سامانه مربوطه شوید.
در مرحله بعد، به سامانه پرداخت الکترونیک مالیات هدایت می‌شوید. در این بخش باید نام کاربری و رمز عبور خود را وارد کنید. چنانچه از قبل در این سامانه ثبت‌نام نکرده‌اید، لازم است ابتدا فرآیند ثبت‌نام را تکمیل و کد رهگیری مالیاتی دریافت نمایید. بدون ثبت‌نام و دریافت این کد، امکان پرداخت مالیات برای شما فراهم نخواهد شد.
پس از ورود موفق به حساب کاربری، گزینه «صدور قبض جدید» را انتخاب کنید. در این مرحله، اطلاعات هویتی و مالی شما از جمله مشخصات مربوط به تراکنش‌های مشمول مالیات نمایش داده میشود. تمامی اطلاعات را به دقت بررسی کرده و در صورت صحت، آن‌ها را تایید نمایید.
اکنون باید گزینه «پرداخت آنلاین» را انتخاب کنید تا به درگاه بانکی منتقل شوید. با وارد کردن اطلاعات کارت بانکی عضو شبکه شتاب، مبلغ مشخص‌شده به عنوان مالیات تراکنش کارت به کارت شما پرداخت خواهد شد.
در پایان، توصیه میشود رسید پرداخت را دریافت و نگهداری کنید تا در صورت نیاز، به‌عنوان مدرک ارائه شود. لازم به یادآوری است که اگر برخی تراکنشها به نظر شما درآمدی نبوده‌اند، میتوانید مستندات لازم را تهیه کرده و برای بررسی مجدد به اداره مالیات ارائه دهید. همچنین، اگر درباره نحوه‌ی اعتراض به مالیات تعیین شده یا ارسال اظهارنامه مالیاتی سوالی دارید، دریافت مشاوره مالیاتی از کارشناسان مجرب ثبت گلسار توصیه میشود.
جمع‌بندی
امروزه بررسی تراکنش‌های بانکی یکی از ابزارهای کلیدی نظام مالیاتی برای شناسایی درآمدهای پنهان و مقابله با فرار مالیاتی است. اما این به آن معنا نیست که هر واریز و برداشتی مشمول مالیات است. اگرچه حساب‌هایی با گردش غیرعادی زیر ذره‌بین قرار می‌گیرند، تنها تراکنش‌هایی که ماهیت درآمدی دارند، مشمول پرداخت مالیات میشوند.
شناخت دقیق حساب‌هایی که بررسی میشوند، سقف مجاز گردش مالی برای افراد مختلف، تراکنش‌های معاف از مالیات و نحوه پرداخت مالیات کارت‌به‌کارت، می‌تواند خیال شما را از بابت برخوردهای مالیاتی راحت‌تر کند. فراموش نکنید که اثبات غیر درآمدی بودن مبادلات بر عهده شماست؛ بنابراین، نگهداری اسناد مالی دقیق، یک ضرورت هوشمندانه است، نه یک گزینه!
اگر می‌خواهید بدانید کدام تراکنشها خطرسازند و چگونه از پیامک‌های مالیاتی سردرآورید، مطالعه کامل این مقاله نه‌تنها برای شما ضروری‌ست، بلکه می‌تواند از هزینه‌های ناخواسته مالیاتی هم جلوگیری کند.
