افزایش سرمایه چیست؟
در بدو تاسیس یک شرکت، میزان معینی از سرمایه بهعنوان سرمایه اولیه به ثبت میرسد. با گذشت زمان و در راستای اهداف توسعهای یا حفظ و تقویت جایگاه رقابتی در بازار، شرکتها ممکن است نیازمند منابع مالی بیشتری گردند.
در چنین شرایطی، یکی از راهکارهای متداول، اقدام به افزایش سرمایه شرکت است. این فرایند میتواند از طریق انتشار سهام جدید یا افزایش ارزش اسمی سهام موجود صورت پذیرد تا منابع مالی لازم برای اجرای طرحهای توسعهای یا سایر اهداف شرکت تامین شود. در اصطلاح مالی، این روش تامین مالی، «افزایش سرمایه» نامیده میشود.
تصمیم شرکتها برای ثبت تغییرات در سرمایه اولیه میتواند ناشی از اهداف گوناگونی باشد. اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت، جذب مشارکت بیشتر سهامداران از طریق تشویق آنها به خرید سهام بیشتر و تبدیل شدن به شرکای قویتر، تنها بخشی از دلایل اتخاذ این تصمیمات است. در این راستا، تنظیم صورتجلسه تغییرات شرکت و ثبت رسمی آن، بهعنوان یکی از الزامات قانونی افزایش سرمایه شناخته میشود. بنابراین، انگیزههای متعددی در پس اقدام شرکتها برای افزایش سرمایه نهفته است که در ادامه به بررسی دقیقتر آنها خواهیم پرداخت.
دلایل افزایش سرمایه شرکت
به طور کلی، شرکتها برای تامین مالی و تقویت ساختار خود، از چهار روش اصلی برای افزایش سرمایه بهره میبرند:
- افزایش سرمایه از طریق صرف سهام: در این روش، سهام جدید با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی آن به فروش میرسد و مازاد دریافتی به عنوان صرف سهام به حساب شرکت واریز میگردد.
- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییها: در این حالت، داراییهای ثابت شرکت (مانند زمین، ساختمان و ماشینآلات) بر اساس قیمت روز ارزیابی شده و مازاد ارزش دفتری آنها به حساب سرمایه منتقل میشود.
- افزایش سرمایه از محل سود انباشته (سهام جایزه): در این روش، به جای پرداخت نقدی سود به سهامداران، معادل سود انباشته، سهام جدید به آنها تخصیص داده میشود که به آن «سهام جایزه» گفته میشود.
- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران: این روش شامل واریز نقدی مبلغ افزایش سرمایه توسط سهامداران به حساب شرکت یا تبدیل مطالبات قطعی آنها از شرکت به سهام جدید میگردد.
در هر یک از این روشها، مشابه انتشار آگهی تاسیس شرکت در روزنامه رسمی که برای آغاز فعالیت قانونی الزامی است، ثبت و اعلام رسمی افزایش سرمایه نیز از مراحل ضروری برای رسمیت یافتن آن محسوب میشود.
مراحل ثبت افزایش سرمایه شرکت
افزایش سرمایه، اقدامی استراتژیک برای توسعه و تقویت بنیه مالی شرکتها که طی مراحل مشخصی به انجام میرسد:
- ابتدا، هیئت مدیره و جمعی از سهامداران با ارزیابی شرایط شرکت، پیشنهاد افزایش سرمایه را مطرح مینمایند.
- پیشنهاد مصوب هیئت مدیره برای بررسی و تایید به حسابرس شرکت ارائه شده و پس از رفع ایرادات احتمالی، مورد تایید قرار میگیرد.
- صورتجلسه تنظیمی به همراه سایر مدارک مربوطه، در سامانه ثبت شرکتها ثبت و از طریق پست به اداره ثبت ارسال میگردد تا پس از بررسی و تایید، آگهی افزایش سرمایه صادر شود.
- پس از صدور آگهی از سوی اداره ثبت، این موضوع از طریق انتشار در روزنامه رسمی به اطلاع عموم و سهامداران شرکت میرسد.
- در صورتی که شرکت، سهامی عام و پذیرفته شده در بورس باشد، جزئیات افزایش سرمایه از طریق سامانه اطلاعرسانی کدال نیز به سهامداران اطلاعرسانی خواهد شد.
تعیین بهترین روش افزایش سرمایه شرکت
تعیین بهترین نوع افزایش سرمایه برای شرکتها امری نسبی است و به ساختار و شرایط خاص هر شرکت بستگی دارد. از آنجا که هر شرکت دارای ویژگیها و پیچیدگیهای منحصربهفردی است، نمیتوان یک راهکار یکسان را برای تمامی آنها تجویز نمود.
با این حال، به طور کلی، افزایش سرمایهای که منجر به تزریق منابع مالی جدید به شرکت گردد، معمولاً شرایط مطلوبتری را برای گسترش فعالیتها فراهم میآورد. بر این اساس، روشهای افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامداران و صرف سهام، به طور کلی، به عنوان گزینههای ارجحتری در نظر گرفته میشوند؛ زیرا این روشها به تقویت بنیه مالی شرکت و تامین نقدینگی مورد نیاز برای توسعه کمک میکنند.
در مقابل، روش تجدید ارزیابی داراییها، اگرچه میتواند به بهبود وضعیت ظاهری صورتهای مالی شرکت از طریق افزایش ارزش دفتری داراییها منجر شود، اما عملاً جریان نقدی جدیدی را وارد شرکت نمیکند و صرفاً یک اقدام حسابداری محسوب میگردد. از این رو، این روش به ویژه برای شرکتهای ورشکسته یا مشمول ماده 141 قانون تجارت (که با زیان انباشته مواجه هستند) میتواند به عنوان ابزاری برای بهبود ساختار مالی و خروج از شمول آن ماده مناسب ارزیابی شود.
مزایا و معایب افزایش سرمایه برای شرکت
افزایش سرمایه، به عنوان یک استراتژی مالی، میتواند پیامدهای مثبت و منفی گوناگونی برای شرکتها به همراه داشته باشد. درک این مزایا و معایب به شرکتها کمک میکند تا تصمیمات آگاهانهتری در خصوص ساختار مالی خود اتخاذ نمایند.
مزایای افزایش سرمایه:
- کاهش قیمت اسمی سهام و جذب سرمایهگذاران بیشتر: افزایش تعداد سهام شرکت معمولاً منجر به کاهش قیمت اسمی هر سهم میشود. این امر میتواند جذابیت سهام را برای طیف وسیعتری از سرمایهگذاران، به ویژه سرمایهگذاران خرد، افزایش داده و در نتیجه، تقاضا برای خرید سهام شرکت را بالا ببرد. افزایش تقاضا به نوبه خود میتواند به افزایش سرمایه نهایی شرکت کمک کند.
- تامین مالی بدون پرداخت وجه (در برخی روشها): در روشهایی مانند افزایش سرمایه از محل سود انباشته، سهامداران بدون نیاز به پرداخت وجه نقد، صاحب سهام بیشتری میشوند. این امر نه تنها به افزایش سرمایه شرکت کمک میکند، بلکه به طور بالقوه میتواند ارزش داراییهای سهامداران را نیز افزایش دهد.
معایب افزایش سرمایه:
- عدم تزریق نقدینگی قابل توجه (در برخی روشها): روشهایی مانند افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی داراییها، لزوماً منجر به ورود نقدینگی جدید به شرکت نمیشوند و صرفاً ساختار حقوق صاحبان سهام را تغییر میدهند.
- کاهش سود در کوتاهمدت (به ویژه در افزایش سرمایه از محل سود انباشته): هنگامی که سرمایه از محل سود انباشته افزایش مییابد، سود تقسیمی آتی بر تعداد سهام بیشتری تقسیم خواهد شد که این امر میتواند منجر به کاهش سود هر سهم در کوتاهمدت گردد.
- احتمال ایجاد زیان در بلندمدت (در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییها): افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییها، اگرچه باعث افزایش ارزش دفتری داراییها میشود، اما در صورت عدم تحقق ارزشهای ارزیابی شده در عمل و یا استهلاک بیشتر داراییها در آینده، میتواند به ایجاد زیانهای حسابداری در بلندمدت منجر شود.
جمعبندی
در نهایت، تصمیم به افزایش سرمایه و انتخاب روش مناسب برای آن، نیازمند بررسی دقیق شرایط مالی شرکت، اهداف استراتژیک و ارزیابی جامع مزایا و معایب هر روش میباشد.
در مسیر پرچالش رشد و پایداری شرکتها، افزایش سرمایه نهتنها یک ابزار مالی، بلکه راهبردی کلیدی برای عبور از موانع، جذب منابع و خلق فرصتهای جدید به شمار میرود. همانطور که در این مقاله بررسی شد، روشهای مختلفی برای افزایش سرمایه وجود دارد که هر یک بسته به شرایط مالی، اهداف استراتژیک و وضعیت بازار، میتوانند مزایا یا محدودیتهایی به همراه داشته باشند.
انتخاب صحیح میان روشهایی همچون افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، صرف سهام، سود انباشته یا تجدید ارزیابی داراییها، مستلزم تحلیل دقیق ساختار مالی و نیازهای فعلی و آتی شرکت است. در نهایت، تصمیمگیری آگاهانه در این زمینه میتواند آینده مالی شرکت را متحول کرده، اعتماد سرمایهگذاران را افزایش داده و مسیر توسعه پایدار را هموار سازد.