شرکت دانشبنیان چیست؟
شرکتهای دانشبنیان در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته‌اند و به عنوان محرک اصلی اقتصاد مبتنی بر دانش شناخته می‌شوند. این شرکتها با بهره‌گیری از دانش و فناوری، به توسعه نوآوری‌ها، تولید محصولات پیشرفته و تجاری‌سازی اختراعات می‌پردازند. استفاده از ظرفیت‌های علمی و تحقیقاتی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی به این شرکتها امکان می‌دهد تا روند تبدیل دانش به محصول را تسهیل کنند. در این راستا، حمایت‌های دولتی مانند معافیتهای مالیاتی، تسهیلات اقتصادی و زیرساخت‌های حمایتی، نقش کلیدی در رشد و توسعه پایدار این شرکتها دارد. به طور کلی، شرکتهای دانشبنیان مانند دیگر شرکتها، مشمول پرداخت مالیات بر درآمد هستند که یکی از انواع مالیات شرکت ها در ایران است. شرکتهای دانشبنیان در حوزه‌هایی نظیر فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی، زیست‌فناوری، داروسازی و صنایع پیشرفته فعالیت دارند و سهم مهمی در توسعه اقتصادی و گسترش فناوری ایفا میکنند. هدف اصلی این شرکتها افزایش بهره‌وری علمی و اقتصادی از طریق تولید محصولات نوآورانه با ارزش افزوده بالا است. با توجه به تاثیر گسترده این شرکتها بر صنعت و اقتصاد، آنها به عنوان یکی از ارکان کلیدی تحقق اهداف توسعه علمی و اقتصادی کشور مطرح هستند.
انواع شرکت های دانش بنیان
شرکتهای دانشبنیان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که شامل نوپا نوع ۱، نوپا نوع ۲، تولیدی نوع ۱ و تولیدی نوع ۲ هستند.
تفاوت اصلی میان شرکتهای نوپا و تولیدی به میزان درآمد عملیاتی آنها در آخرین اظهارنامه مالیاتی ارائه‌شده به سازمان امور مالیاتی بستگی دارد. شرکت‌هایی که در اظهارنامه مالیاتی خود فاقد درآمد باشند یا به طور کلی اظهارنامه‌ای ارائه نکرده باشند، در صورت ارزیابی و تایید شرایط لازم، در رده نوپا قرار می‌گیرند.
محصولات این شرکتها بر اساس سطح پیچیدگی فناوری و میزان نوآوری فنی به دو گروه سطح ۱ و سطح ۲ تقسیم می‌شوند. تنها کالاها و خدماتی که در سطح فناوری ۱ قرار دارند، مشمول معافیت مالیاتی خواهند بود.
در آیین‌نامه ارزیابی شرکتهای دانشبنیان، تبصره‌ای مهم درج شده است که تاکید می‌کند شرکت‌هایی با درآمد عملیاتی بالا باید حداقل ۳ درصد از درآمد خود را از محصولات، خدمات یا تجهیزات برخوردار از فناوری سطح ۱ یا ۲ کسب کنند. شرکت‌هایی که این معیار را رعایت نکنند، مطابق با پیوست ۲ آیین‌نامه و در دسته‌بندی شرکتهای مستعد دانشبنیان (نوع ۳) قرار می‌گیرند.
این تبصره نشان‌دهنده اهمیت کسب درآمد عملیاتی از فروش محصولات دانشبنیان برای بهرهمندی از حمایت‌های مالیاتی، بیمه‌ای و سایر تسهیلات است. برخی از شرکتها که شرایط لازم برای برخورداری از مزایای دسته‌بندی‌های نوع ۱ و ۲ را ندارند، اما دارای پتانسیل علمی و فنی بالا هستند، در گروه «شرکتهای مستعد دانشبنیان (نوع ۳)» قرار می‌گیرند. هدف از این دسته‌بندی، ایجاد فرصت‌های حمایتی برای توسعه کسب‌وکارهای نوآورانه است.
شرکتهای مستعد دانشبنیان (نوع ۳)، برخلاف سایر شرکتهای دانشبنیان، نمی‌توانند از معافیت مالیاتی و معافیت حق بیمه قراردادها بهرهمند شوند. با این حال، آنها میتوانند از سایر حمایت‌های قانونی مرتبط با توسعه شرکتهای دانشبنیان مانند تسهیلات سربازی، واگذاری اراضی صنعتی و برخی تسهیلات مالی دیگر بهرهمند شوند.
انواع معافیت مالیاتی شرکتهای دانشبنیان
مستقر در پارک‌های علم و فناوری
شرکتهای دانش‌بنیانی که در پارک‌های علم و فناوری فعالیت میکنند و مجوز استقرار خود را از مدیریت همان پارک دریافت کرده‌اند، از معافیت مالیاتی بلندمدت برخوردارند. این معافیت بر اساس قانون اداره مناطق آزاد تجاری اعطا میشود و نیازی به ارزیابی مجدد توسط کارگروه مالیاتی ندارد.
مدت زمان این معافیت ۲۰ سال است که از تاریخ صدور مجوز فعالیت توسط رئیس پارک آغاز میشود. این تسهیلات فقط شامل درآمدهایی است که مستقیماً از فعالیتهای ذکر شده در مجوز و در محدوده پارک علم و فناوری به دست می‌آید.
غیرمستقر در پارک‌های علم و فناوری
شرکتهای دانشبنیان که در خارج از پارک‌های علم و فناوری فعالیت میکنند (عمدتاً شرکتهای دانشبنیان سطح ۱، شامل نوپا و تولیدی)، نیز از معافیت مالیاتی بهرهمند می‌شوند. این معافیت صرفاً شامل درآمدهای مشمول مالیات است که مستقیماً از قراردادها و فعالیتهای تحقیق و توسعه، تجاری‌سازی و تولید محصولات و خدمات دانشبنیان با فناوری بالا و ارزش افزوده قابل توجه (به ویژه در حوزه نرم‌افزار) حاصل شده باشد.
به بیان دیگر، این معافیت مالیاتی تنها شامل درآمدهایی است که از مصادیق فعالیتهای دانشبنیان شرکت به دست می‌آید. مدت این معافیت ۱۵ سال است، اما هر ساله کارگروه ارزیابی مربوطه باید این فعالیت‌ها و درآمدهای معاف از مالیات را بررسی و تایید کند.
نکات کلیدی معافیتهای مالیاتی شرکتهای دانشبنیان
شرکتهای دانشبنیان برای بهرهمندی از معافیتهای مالیاتی باید به برخی نکات مهم توجه داشته باشند. تمامی درآمدهای این شرکتها شامل معافیت مالیاتی نمی‌شود، بلکه تنها بخشی از درآمدهایی که کارگروه ارزیابی آنها را به عنوان فعالیتهای دانشبنیان تایید کند، از پرداخت مالیات معاف خواهند بود. همچنین، کارکنان شرکتهای دانشبنیان موظف به پرداخت مالیات بر حقوق هستند، اما در مقابل، افرادی که در پارک‌های علم و فناوری فعالیت دارند، از این نوع مالیات معاف می‌شوند. از سوی دیگر، شرکتهای دانشبنیان ملزم به پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده بوده و در این زمینه هیچ‌گونه معافیتی برای آنها در نظر گرفته نشده است. علاوه بر این، برای برخورداری از معافیت سایر درآمدها، تاییدیه کارگروه ارزیابی الزامی است. معاونت علمی ریاست جمهوری در سه‌ماهه نخست هر سال بررسی‌های مالیاتی را انجام می‌دهد که فرایند ارزیابی برای شرکتهای مستقر در پارک‌های علم و فناوری با شرکتهای خارج از این پارک‌ها تفاوت دارد. شرکتهای مستقر در پارک‌ها، از طریق مدیریت پارک علم و فناوری مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند، اما محصولاتی که خارج از این پارک‌ها تولید شده باشند، برای دریافت معافیت باید از طریق کارگروه ارزیابی معاونت علمی ریاست جمهوری تایید شوند. این نکات نشان‌دهنده اهمیت ثبت شرکت در رشت و سایر شهرها به‌صورت دقیق و منطبق بر ضوابط قانونی و همچنین ثبت و تایید فعالیتهای دانشبنیان برای بهره‌برداری از معافیتهای مالیاتی و استفاده از مزایای قانونی این شرکتها است.
شرایط بهرهمند شدن از معافیتهای مالیاتی
برای بهرهمندی از معافیتهای مالیاتی و دریافت مشاوره مالیاتی در رشت، شرکتهای دانشبنیان باید شرایط زیر را داشته باشند:
- دارا بودن مجوز دانشبنیان: شرکتها باید از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، مجوز دانشبنیان دریافت کرده باشند.
- فعالیت در زمینههای دانشبنیان: فعالیتهای شرکت باید در حوزه‌های فناوریهای پیشرفته، فناوری زیستی، نانوفناوری، هوافضا و … باشد.
- ارائه اظهارنامه مالیاتی: شرکتها موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر هستند و در صورت عدم ارسال آن دچار مشکلات و جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی می‌شوند.
نتیجه‌گیری
شرکتهای دانشبنیان نه‌تنها موتور محرک اقتصاد نوآورانه هستند، بلکه با بهرهمندی از حمایت‌های قانونی، معافیتهای مالیاتی و تسهیلات ویژه، مسیر رشد و توسعه را برای کارآفرینان و فناوران هموار کرده‌اند. اما بهرهمندی از این فرصت‌ها، نیازمند شناخت دقیق قوانین، ثبت فعالیت‌ها، ارائه به‌موقع اظهارنامه مالیاتی و دریافت تاییدیه‌های لازم است؛ به‌ویژه آگاهی از مالیات عملکرد و ارزش افزوده که پرداخت یا معافیت آنها نقش تعیین‌کننده‌ای در برنامه‌ریزی مالی این شرکتها دارد.
اگر قصد دارید از ظرفیت‌های شرکتهای دانشبنیان برای توسعه کسب‌وکار خود بهره ببرید یا به دنبال معافیتهای مالیاتی و حمایت‌های قانونی در رشت یا سایر شهرها هستید، اکنون زمان اقدام هوشمندانه است.
